Λανγκ, Φριτς

(Fritz Lang, Βιέννη 1890 – Λος Άντζελες 1976). Αυστριακός σκηνοθέτης και σεναριογράφος του κινηματογράφου. Σπούδασε αρχιτεκτονική και ασχολήθηκε με τη ζωγραφική και με το σχέδιο. Πολέμησε στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, τραυματίστηκε και κατά την ανάρρωσή του έγραψε τα πρώτα του σενάρια, τα οποία σκηνοθέτησε ο Τζο Μέι. Το 1918 εγκαταστάθηκε στη Γερμανία και έναν χρόνο αργότερα γύρισε την πρώτη του ταινία. Το έργο του Θλιμμένος θάνατος (1921) ήταν εξπρεσιονιστική ταινία σε τρία επεισόδια, που το θέμα της –η ιστορία της πάλης του έρωτα και του θανάτου, που τελειώνει με τη νίκη του τελευταίου– αποκάλυπτε ήδη τον ουσιώδη πεσιμισμό του συγγραφέα και την τάση του προς τη δημιουργία παραισθητικών καταστάσεων. Συνεργαζόμενος στενά με την τότε σύζυγό του, Τέα Φον Χάρμπου, σκηνοθέτησε μια εξαίρετη σειρά ταινιών του βωβού κινηματογράφου: Νιμπελούγκεν (μέρος 1 και 2, 1924, μεγαλειώδης θρύλος της μυθολογίας του Βορρά) και Μετρόπολις (1926, ταινία προφητική πάνω σε έναν υποτιθέμενο πολιτισμό του μέλλοντος). Πέρασε με επιτυχία στον ομιλούντα κινηματογράφο με τις ταινίες Ο δράκος του Ντίσελντορφ (1932) και Η διαθήκη του δόκτορος Μαμπούζε (1933). Με την άνοδο του ναζισμού στην εξουσία ο Λ. αρνήθηκε την πρόταση του υπουργού Γκέμπελς να αναλάβει τη διεύθυνση του γερμανικού κινηματογράφου και εγκατέλειψε κρυφά τη Γερμανία· μετά από αυτό, η σύζυγός του τον χώρισε και η περιουσία του δημεύτηκε. Αφού γύρισε μια ταινία στη Γαλλία (Λιλιόμ, 1934), μετανάστευσε το 1935 στις ΗΠΑ, όπου ακολούθησε μια μακρά και λαμπρή καριέρα, σκηνοθετώντας γουέστερν και κυρίως φιλμ νουάρ: Νέμεσις (1936), Η επιστροφή του εκδικητή (1940), Η σκύλα (1945), Το μεγάλο κτύπημα (1953), Όταν η πόλη κοιμάται (1956) κ.ά. Από τις ταινίες της αμερικανικής περιόδου ξεχωρίζει η Μανία (1936), στην οποία περιγράφει πώς μια μικρή κοινωνία μπορεί να μεταβληθεί σε όχλο και να λιντσάρει έναν αθώο. Οι τρεις τελευταίες ταινίες του –Η τίγρη της Βεγγάλης (1958), Ο τάφος του Ινδού (1959) και Ο δολοφόνος με τα 1.000 μάτια (1960)– γυρίστηκαν στη Γερμανία, καθώς ο Λ. εγκατέλειψε το Χόλιγουντ, κουρασμένος από τις παρεμβάσεις των στούντιο. Ο Λ. διαδραμάτισε πολύ σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του κινηματογράφου. Η πρώτη περίοδος της καριέρας του στη Γερμανία χαρακτηρίζεται από ταινίες εξπρεσιονιστικές, με πρωτοποριακή οπτική και αλληγορική σημασία, γεγονός που τον κατέστησε ανεπιθύμητο εκεί. Η δουλειά του στις ΗΠΑ ανέδειξε έναν ανήσυχο δημιουργό, με βαθιά γνώση του ανθρώπινου ψυχισμού. Ταινίες όπως οι Μετρόπολις και Ο δράκος του Ντίσελντορφ θεωρούνται αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου. Σκηνή από την ταινία «Μετρόπολις» (1926) του Αυστριακού σκηνοθέτη Φριτς Λανγκ.